Το ελληνικό πανεπιστήμιο έχει βυθιστεί σε τέλμα. Η διαβρωμένη ελληνική κοινωνία το συμπαρέσυρε στην υπαρξιακή της κρίση και αυτό δε στάθηκε ικανό να ανακόψει την κοινωνική αποτελμάτωση,εκμαυλισμένο υπό το βάρος των δικών του καρκινωμάτων και ατροφιών. Η Τριτοβάθμια εκπαίδευση της χώρας μας ταλανίζεται από μία πολύπλευρη κρίση: κρίση ταυτότητας, αφού αφήνεται να διαμορφώνεται από συγκυριακές μεταρρυθμίσεις άτόλμων κυβερνήσεων και από συντεχνιακές αποφάσεις φοιτητών και καθηγητών, κρίση νομιμοποίησης, αφού οι πολιτικές στο χώρο της Παιδείας είτε σε πολιτειακό επίπεδο είτε σε επίπεδο αυτοδιοίκησης των Ιδρυμάτων στερούνται πολλές φορές εγκυρότητας και ισχύος και, τέλος, κρίση αξιοπιστίας που έχει προκαλέσει ακριβώς αυτή η σήψη των πανεπιστημίων.
Η υποχρηματοδότηση, η κακοδιαχείριση, η έλλειψη αξιολόγησης υπέσκαψαν τα θεμέλια του συστήματος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ο θεσμός του Ασύλου,εισηγμένος με το νόμο-πλαίσιο 1268/82 που κατοχύρωνε την αυτονόητη σε δημοκρατικό καθεστώς προστασία των ιδεών εντός του πανεπιστημιακού χώρου, και διαμορφωμένος στην τελική μορφή του από μία κατάφωρα υπερ-διασταλτική ερμηνεία του νόμου αυτού, κατήντησε έκτρωμα και δηλητηρίασε την πανεπιστημιακή ζωή της μεταπολίτευσης, λειτουργώντας ως άλλοθι για καταλήψεις των σχολών. Οι καταλήψεις που χρησιμοποίηθηκαν αφειδώς ως μέσο διαμαρτυρίας από τους φοιτητές, παρεμπόδισαν την απρόσκοπτη λειτουργία των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και άφησαν τους πανεπιστημιακούς χώρους στο έλεος των καταληψιών, φοιτητών και μη. Τα έκτροπα αυτά νομιμοποιούσε η συνδιοίκηση του Πανεπιστημίου που επέτρεπε στους φοιτητικούς συλλόγους να αποφασίζουν για τη μοίρα των σχολών τους. Το μοντέλο συνδιοίκησης που υιοθετήθηκε πίεζε τους φοιτητές σε κομματική οργάνωση για την πανεπιστημιακή συμμετοχή. Οι φοιτητικές παρατάξεις αντί να λειτουργήσουν ως φυτώρια ενεργών πολιτών, εξελίχθηκαν μάλλον σε χώρους στράτευσης μετέπειτα κομματικών στελεχών, αποτελώντας το κάτοπτρο μιας κοινωνίας διαφθοράς και κομματικής συνδιαλλαγής.
Η παράλληλη συνδρομή αυτών των παθογενειών νέκρωσαν το ελληνικό πανεπιστήμιο. Υποβίβασαν το επίπεδο σπουδών και απαξίωσαν τα πτυχία. Βραχυκύκλωσαν τα θεσμικά όργανα των καθηγητών και των φοιτητών και διάβρωσαν την πανεπιστημιακή διαδικασία. Εγκατέλειψαν το πανεπιστήμιο στην τυραννία της κομματοκρατίας, της παραπολιτικής και των καταστροφικών ιδεολογημάτων,στο βούρκο της στασιμότητας και της παρακμής.
Ένα ρηξικέλευθο νομοθέτημα που καταργεί το παλιό μοντέλο συνδιοίκησης και το χρεοκοπημένο θεσμό του Ασύλου και θέτει τα θεμέλια της αξιολόγησης στα ελληνικά πανεπιστήμια αποτέλεσε τη συντονισμένη απάντηση των πολιτικών ταγών απέναντι στον εκφυλισμό του δημόσιου πανεπιστημίου. Επιδεικνύοντας προτοφανή τόλμη και βούληση, όλα τα αστικά κόμματα της Βουλής παρέσχαν ευρεία συναίνεση επιχρίζοντας το ν.4009/2011 με την πολιτική νομιμοποίηση των 5/6 της Βουλής. Ο νεός νόμος φαίνεται να έχει σωστά(ουσιαστική αυτονομία πανεπιστημίου, έλεγχος και αξιολόγηση,λογοδοσία) αλλά και τρωτά σημεία (εκμηδένιση της φοιτητικής συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων για τις σπουδές τους). Όμως αυτά τα τρωτά σημεία και οι δυσλειτουργίες θα προκύψουν μέσα από την εφαρμογή του νόμου και αν η μεταρρύθμιση αποδειχθεί στην πράξη ανεπιτυχής μπορούν να κινηθούν όλες οι νόμιμες δημοκρατικές διαδικασίες για την κατάργηση,αναθεώρηση ή τροποποίησή της.
Απέναντι στις πρόσφατες αυτές θεσμικές αλλαγές, όλες οι συντηρητικές δυνάμεις εντός και εκτός του πανεπιστημιακού χώρου συνασπίστηκαν με σκοπό να ανακόψουν την κίνηση μεταρρύθμισης και να προστατεύσουν τη δική τους νομή και εξουσία μέσα στα πανεπιστήμια. Οι αριστερές παρατάξεις (ΕΑΑΚ,ΑΡ.ΕΝ,ΠΚΣ) έφτασαν να θεωρούνται θεματοφύλακες της συντήρησης και της στασιμότητας και απαρνητές κάθε προόδου, αντιδρώντας σε όλες τις προτάσεις εντατικοποίησης των σπουδών και ζώντας το δικό τους όνειρο επανάστασης μέσα στο ελληνικό πανεπιστήμιο και εις βάρος αυτού. Από την άλλη, οι αστικές παρατάξεις(ΔΑΠ,ΠΑΣΠ) εμποιούν στα μέλη τους τη νοοτροπία της συνδιαλλαγής,του ωχαδερφισμού και της διαπλοκής φοιτητικών παρατάξεων και πανεπιστημιακών. Έτσι,αναπτύσσονται παράλληλα συμφέροντα των-διαμετρικά αντίθετων σε επίπεδο ιδεολογίας-φοιτητικών παρατάξεων που ενώνουν τις ετερόκλητες ομάδες δείχνοντάς τους ένα κοινό δρόμο:την αντίσταση σε οποιαδήποτε ενέργεια αλλαγής του πανεπιστημιακού status quo μέσω των καταλήψεων.
Κατάληψη δεν σημαίνει μόνο αναστολή των μαθημάτων. Σημαίνει εν γένει απαγόρευση της εισόδου στους κατειλημμένους χώρους εκτός αν χορηγηθεί άδεια από τη συντονιστική επιτροπή αγώνα. Σημαίνει καταπάτηση του πανεπιστημιακού χώρου και βεβήλωση των πανεπιστημιακών αιθουσών με συνθήματα στους τοίχους και τα έδρανα. Σημαίνει υποβολή των φοιτητών και των πανεπιστημιακών σε κλίμα συνεχών απειλών,εκβιασμών και βίας, Σημαίνει παρεμπόδιση της ακαδημαϊκής διδασκαλίας, ανακοπή της ακαδημαίκής έρευνας. Σημαίνει εν τέλει κατάργηση του Ασύλου στο όνομα του οποίου μάχονται. Γιατί Άσυλο είναι η υπεράσπιση των διαφορετικών απόψεων,η κατοχύρωση της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών. Οι καταληψίες παρεμποδίζουν αυτή τη δημοκρατική κυκλοφορία και ανταλλαγή ιδεών τόσο γιατί οι ίδιοι είναι οχυρωμένοι στο κλειστό καβούκι της δικής τους γνώμης όσο και επειδή ανακόπτουν βίαια τη λειτουργία των ναών γένεσης και ανταλλαγής Ιδεών, των Πανεπιστημίων.
Από τις αρχές Σεπτέμβρη, περίπου 250 τμήματα τελούν υπό κατάληψη. Οι καταλήψεις αυτές έχουν όλα τα χαρακτηριστικά των καταλήψεων των τελευταίων ετών. Οι αποφάσεις λαμβάνονται από μια μικρή μειοψηφία φοιτητών που επανδρώνουν τους κομματικούς στρατούς,με αντιδημοκρατικές μεθοδεύσεις και παραβιάσεις του καταστατικού των φοιτητικών συλλόγων. Οι φοιτητικές παρατάξεις ακολουθούν το δρόμο της πόλωσης παλεύοντας με κάθε μέσο, αφού θεωρούν ότι δίνουν έναν δίκαιο αγώνα αντίστασης στον περιορισμό των προνομίων τους που φτάνει ως τον αφανισμό τους. Δεν ενδιαφέρονται όμως όλοι οι φοιτητές γι αυτά τα προνόμια, αφού δεν τα απολαμβάνουν όλοι, παρά μόνο οι μικρές μειοψηφίες των κομματικών στελεχών. Εξάλλου, οι καταλήψεις είναι προδικασμένες να αποβούν άκαρπες στις συνθήκες που γίνονται, αντιμαχόμενες δηλαδή ένα νόμο που ψηφίστηκε με την ευρύτερη κοινοβουλευτική συναίνεση των τελευταίων χρόνων. Αν η διαδικασία ζύμωσης και διαβούλευσης ήταν εν εξελίξει, η κατάληψη θα είχε το νόημα της πίεσης καταστάσεων(αν και ούτε σ'αυτήν την περίπτωση θα νομιμοποιούνταν ν'αποφασίζει για την τύχη του πανεπιστημίου με μικροκομματικές λογικές η μειοψηφία των στρατευμένων φοιτητών). Δεν πρόκειται για έναν αγώνα απελευθέρωσης από τη "δικτατορία του κεφαλαίου που επιδιώκει να εισβάλει στο δημόσιο πανεπιστήμιο" όπως διατείνονται οι αριστερές παρατάξεις, παραλληλίζοντας τη δράση τους με τις καταλήψεις του '73. "Άλλο Πολυτεχνείο του '73 επί Χούντας με αίτημα τη δημοκρατία, άλλο συντεχνιακές καταλήψεις στην Ελλάδα του 2011 με αίτημα το βόλεμά μας".
Μια παρατεταμένη κατάσταση δυσλειτουργίας των ελληνικών πανεπιστημίων μάλλον θα έχει το αντίθετο αποτέλεσμα από το επιδιωκόμενο εκ μέρους των καταληψιών-αυτουργών της. Όλη η κοινωνία θα στραφεί εναντίον των καταλήψεων και των αιτημάτων τους,θα απαιτεί ακόμη πιο επιτακτικά την πλήρη εφαρμογή του νόμου και θα κλείνει τα αυτιά ακόμη και σε κάποια δίκαια ίσως αιτήματα των καταληψιών. Οι όποιες επιφυλάξεις ή αρνητικές κρίσεις για την πρόσφατη θεσμική αναμόρφωση της ανώτατης εκπαίδευσης δε μπορούν σε καμία περίπτωση να λειτουργήσουν ως άλλοθι για τις συνθήκες ακαδημαϊκής εκτροπής και ντροπής, που εκφυλίζουν την ανώτατη εκπαίδευση, υποσκάπτουν το μέλλον των σπουδαστών και εμποδίζουν το δημόσιο πανεπιστήμιο να εκπληρώσει την αποστολή του, λειτουργώντας ως ελπιδοφόρος δίαυλος κοινωνικής αναγέννησης.
Θέτις Κουτεντάκη,
φοιτήτρια Νομικής Αθηνών
